Leon Greenman, 98 288

Een gezonde fascinazi voor alles wat met WO II te maken heeft, heeft zich sinds mijn jeugd meester van me gemaakt. In hoeverre dat gezond kan zijn, natuurlijk. Vannacht stiet (taalkoei?) ik op Nederland 1 op een reportage van “Netwerk” over Leon Greenman, ’t is eens iets anders dan de herhaling van Big Brother.

Greenman is een Brit die tijdens WO II achtereenvolgens de kampen van Westerbork, Auschwitz en Buchenwald overleefde. Zijn gezin werd in ’43 al vergast in Auschwitz, dat kwam hij pas na de oorlog te weten, het was zijn enige houvast geweest om te overleven. Vijfennegentig is de man ondertussen en hij heeft zijn eigen museum in Londen waar hij elke zondag persoonlijk de bezoekers rondleidt.

Greenman is nog bijzonder scherpzinnig en helder van geest. En bijgevolg nog steeds politiek actief als overtuigd anti-nazist. Dat wordt hem niet door iedereen in dank afgenomen. Dreigbrieven en stenen door de ruit, afkomstig van neonazistische aanhangers van de British National Party zijn schering en inslag, letterlijk. Ondertussen werden er voor de deur en ramen van zijn woning tralies geplaatst om erger te voorkomen. Of hoe je een kampgevangene blijft voor de rest van je leven.

“Netwerk” ging met Greenman terug naar Auschwitz, waar hij op een bepaald moment bij een herdenkingsmonument in zijn overlevende eentje een lied zingt. Op de achtergrond komt een groepje jongeren voorbij (van het soort hedendaagse kutjeugd), gniffelend om hoe die ouwe halve gare daar staat te gillen. Niemand blijkt zich de bedenking te maken dat die man wel eens een getuige zou kunnen zijn van wat voor hen de aanleiding is geworden voor een dagje uit.

Soms vraag ik me af wat we van de twee wereldoorlogen gaan denken over 20, 30 jaar als er geen getuigen meer leven die het allemaal bewust hebben meegemaakt. Wanneer er enkel nog films en academici-die-het-van-horen-zeggen-hebben overblijven om het na te vertellen. Zou WO II dan iets worden zoals de slag om Waterloo? Zou Hitler een even ongrijpbaar figuur worden als Napoleon of Caesar? Zou de problematiek ons even koud laten als wat er met de dino’s gebeurde in de ijstijd?

De reportage eindigde met een mooie symboliek. Greenman die langs de omheining van een kamp loopt, een omheining die zijn vrijheid en die van miljoenen anderen destijds beknotte en even veel anderen omklemde tot in de dood. Schrikdraad die Greenman zovele jaren later, nu langs de andere kant van het hek, plooit, afbreekt en meeneemt. “Als herinnering.” Alsof hij er nog niet genoeg heeft.



image (c) John Londei

Lou @ 3:56 a.m.